کنتاکتور

کنتاکتور

آنچه در این مقاله خواهیم خواند:

1. اجزای تشکیل­ دهنده
2. کنتاکتور تک فاز
3. کنتاکتور سه فاز
4. روش نصب کنتاکتور
5. طول عمر کنتاکتورها
6. قیمت کنتاکتورها

اجزای تشکیل­ دهنده

به طور کلی کنتاکتور­ها دستگاهی هستند که در اثر اتصال چند قطعه اصلی و فرعی به هم ساخته می­شوند. ساختار آنها به گونه ای است که به راحتی به هم متصل می­شوند یا از هم جدا می­شوند. کنتاکتور­ها از چندین اجزای اصلی و فرعی ساخته می­شوند که هرکدام وطیفه خاصی را بر عهده دارند. اجزای اصلی تشکیل­ دهنده آنها عبارتند از:

• بوبین

بوبین یا سیم­پیچ یکی از اجزای اصلی کنتاکتور­ها هستند که از آن­ها برای ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی در اطراف سیم حامل جریان استفاده می­کنند. معمولا از بوبین برای سیم­ هایی که دارای بار­ها مخالف هستند و جهت جریان مخالفی دارند برای یکسان کردن مسیر جریان الکتریکی در مدار استفاده می­کنند.

بوبین­ ها در انواع مختلف ac و dc تولید می­شوند و در ساختار آن­ها می­توان از ولتاژهای بین ۲۴ تا ۶۰۰ ولت نیز استفاده کرد. سیم­پیچ یا بوبین­ هایی که در یک کنتاکتور استفاده می­شوند قابلیت تعویض دارند و در صورت خرابی تعمیر یا جایگذاری می­شوند.

• هسته کنتاکتور

هسته یکی از اجزای مهم کنتاکتور است که از جنس آهن است و برای جابه جایی مکانیکی میدان مغناطیسی که توسط بوبین ایجاد می­شود، استفاده    می­شود. هسته­ ها در دو نوع ثابت و متحرک در کنتاکتور استفاده می­شوند که هسته ثابت در بوبین برای متمرکز کردن میدان مغناطیسی و هسته متحرک برای انتقال میدان مغناطیسی استفاده می­شود. عاملی که باعث انتقال یا حرکت میدان مغناطیسی می­شود، ولتاژ است که به بوبین اعمال می­شود.

• کنتاکت یا پلاتین کنتاکتور

کنتاکت­ ها یا پلاتین یکی از اجزای اصلی کنتاکتورها هستند که باعث قطع یا وصل شدن جریان الکتریکی می­شوند و در دو نوع ثابت و متحرک استفاده می­شود. کنتاکتور­ها در انواع مختلف قدرتی، فرمانی و لحظه­ ای وجود دارند که با توجه به مدل کنتاکتور از انواع مختلف آن استفاده می­شود.

کنتاکتور تک فاز

کنتاکتور یک وسیله سوئیچینگ الکتریکی است که برای خاموش و روشن کردن مدار الکتریکی از آن استفاده می‌شود. کنتاکتور یک نوع خاص از رله محسوب می‌شود، اما یک تفاوت اساسی بین کنتاکتور و رله وجود دارد. کنتاکتور بیشتر در کاربردهایی که ظرفیت حمل جریان بالاتری استفاده می‌شود در حالی که رله‌ها برای کاربردهای جریان پایین استفاده می‌شوند. کنتاکتورها عموماً باز هستند و هر زمان که سیم پیچ کنتاکتور کار می‌کند، قدرت عملیاتی را برای بار فراهم می‌کنند.

کُنتاکتورها در موتورهای الکتریکی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع مختلفی از کُنتاکتورها به لحاظ ویژگی‌ها، برنامه‌ها و قابلیت‌های خاص وجود دارد. کُنتاکتورها می‌توانند طیف وسیعی از جریان‌ها را در بر بگیرند، از چند تا هزار آمپر و ولتاژ از ۲۵ولت دی سی تا هزار ولت. علاوه بر این، این دستگاه‌ها در اندازه‎های مختلف، از ابعاد کوچک دستی گرفته تا اندازه‌های بزرگ تا یک متر ارائه می‌شوند.

روش نصب کنتاکتور

برای نصب ابتدا کنتاکتور مورد نظر را با توجه به پارامتر­هایی مانند ولتاژ برای تحریک بوبین، جریان برای خروجی کنتاکتور، ولتاژ برای اتصال کنتاکتور خریداری کنید. در ادامه برای نصب دقیق کنتاکتور، ابتدا دفترچه راهنمای نصب کنتاکتور را بررسی کنید و مطابق با اطلاعاتی که در راهنما گفته شده است، ورودی ها را برای سیم کشی ولتاژ پیدا کنید. کنتاکتور خریداری شده را روی یک ریل نصب کنید و سیم­ هایی که باعث انتقال قدرت و تحریک پذیری می­شوند را به کنتاکتور متصل کنید.

با استفاده از سیم­ لخت کن به اندازه ۲ سانتی­متر از روکش سیم­ ها را برای اتصال به کنتاکتور بردارید. در ادامه با استفاده از پیچ گوشتی یا چهار سو، ورودی ­ها را باز کرده و سرسیم های بدون روکش را درون ترمینال قرار دهید و دوباره پیچ­ ها محکم کنید. بعد از انتخاب ورودی­ ها و خروجی­ ها برای اتصال بوبین و ایجاد میدان مغناطیسی، کنتاکتور را به برق متصل کنید. در پایان سیم ­کشی های خروجی را مانند سیم ­کشی های ورودی بعد از لخت کردن سیم به ترمینال متصل کنید.

طول عمر کنتاکتورها

کنتاکتورها با توجه به کیفیت و نوع برندی که دارند از طول عمر متفاوتی برخوردار هستند. به طور کلی مهم­ترین عامل تعیین طول عمر، تعداد دفعاتی است که قطع یا وصل می­شوند.  هر چه تعداد دفعات اتصال یا قعطی کنتاکتور بیشتر باشد، طول عمر آن کوتاه­تر می­شود. بسیاری از کنتاکتورها به دلیل اتصال و قعطی زیاد دچار فرسودگی و ساییدگی می­شوند و دیگر نمی ­توان از آن­ها استفاده کرد.

مزایای استفاده از آنها

• در کنتاکتور­ها بر خلاف کلید­های دستی صنعتی، سرعت قطع یا اتصال جریان الکتریکی بسیار بالا است و با استهلاک کمی انجام   می­شود.
• در ساختار آنها از متریالی برای عایق استفاده شده است که از حفاظ و امنیت بالایی برخوردار هستند.
• ساختار آنها به شکلی است که در صورت قطع جریان برق، کُنتاکتور باعث قطع دستگاه می­شود اما نمی توانند مجددا باعث روشن شدن یا وصل شدن جریان الکتریکی در دستگاه شوند. این ویژگی از خطرات ناگهانی جلوگیری می­کند.
• برخلاف کلید­های دستی صنعتی، کُنتاکتور­ها قابلیت کنترل از راه دور دارند و مصرف کننده می­تواند از چند محل کنترل آن را انجام دهد.